maandag 18 juni 2012

Fataal of Vitaal Team? Vals Spel. Deel 2

In mijn nieuwe reeks Fataal of Vitaal in teams is dit deel 2. In deel 1 ben ik gestart met een introductie over valse spelletjes in teams.

De achtergrond van deze reeks is dat ik, met het duiden van die spelletjes, mensen (medewerkers en leidinggevenden) wil helpen bij het richting geven voor een vitalere structuur. Er gaat namelijk veel energie verloren bij die spelletjes. Die energie kan ook gebruikt worden om, met behoud van authenticiteit, toch te blijven verbinden en elkaar te steunen in het samenwerken. Als dat op de juiste manier gebeurt en met de juiste kennis, dan geloof ik dat er meer mogelijk is dan vantevoren gedacht (lees ook De Derde Ruimte).

Kennis hebben van de principes van Spellen (volgens de TA) kun je opdoen via dit blog. In dit tweede deel sta ik stil bij Vals Spel in systemen ( = teams of organisaties) waarbij weinig vertrouwen aanwezig is. Bij weinig vertrouwen is er ook weinig betrokkenheid. In dergelijke teams zie ik dat de medewerkers als het ware het team gebruiken (misbruiken) en andersom ook. Hier is sprake van een vreemde spanning, want kennelijk hebben ze elkaar daarin nodig. Maar het is wel ongezond!
Medewerkers in dergelijke teams werken 'alleen voor het geld' of omdat 'het nu eenmaal moet'. Kenmerk is dat er veel eigenbelang is en een gerichtheid op halen van korte termijn resultaat. Het moge duidelijk zijn dat het masker bij dit team is dat het ook nog erg succesvol kan zijn. Maar tegelijk heel kwetsbaar voor de langere termijn.

Vals Spel wordt in de TA (Transactionele Analyse) vaak aangeduid met namen van die Spellen. Die namen kun je voor jezelf makkelijker onthouden, omdat ze je 'bekend' voorkomen. Die Spellen geven iets weer dat niet officieel (maar wel informeel) bekend is in het team of organisatie. Het gaat om de ongeschreven regels. Misschien komen deze je bekend voor (met name in teams zoals hierboven):

Zwarte Schaap: Iemand is het zwarte schaap. Het slachtoffer voor het team. Deze persoon krijgt de 'last' van het systeem te dragen. Alle aandacht gaat op een negatieve manier naar die persoon uit. De andere leden doen of er niets aan de hand is (lees ook artikel over Diffusie Verantwoordelijkheid, waarbij mensen tegen beter weten in niets doen, zoals bij het 'bystander effect').

Zijn Schuld: Wel handig om altijd de verantwoordelijkheid bij iemand anders of een omstandigheid te leggen. In dergelijke teams wordt de schuld altijd afgewend. Het nemen van verantwoordelijkheid (eigenaarschap) wordt sterk verbonden met schuld. Die schuld(last) kan niet worden gedragen, dus moet iemand anders of iets anders boeten.
Onlangs nog meegemaakt bij een organisatie dat de klanten werden beschuldigd dat ze geen zaken meer wilden doen.....

Natrappen: Bekend verschijnsel bij 'win en verlies spelletjes' in teams. De winnaar trapt nog even flink na (inwrijven). Waarom? Omdat hem/haar bekend is dat hetzelfde ook bij zichzelf kan overkomen....
Eerder schreef ik over Roddelaars Ontmaskerd. Daarin laat ik zien hoe dit Spel wordt gespeeld. Deel 2 verschijnt binnenkort.

Geintje: "Ooh, maar zo bedoelde ik het niet". Het Spel 'Geintje' werkt heel subtiel. Iemand verspreid een negatief beeld (Roddelaar) en vervolgens spreek je diegene daarop aan. Dat is wat de verspreider natuurlijk niet had verwacht. De 'stevigheid' van die ander valt even tegen..., dan maar pareren met de bovenvermeldde zin.

Pak me dan: Zorg dat je niet 'betrapt' wordt. Het Spel 'Pak me dan' is werk voor de slimme jongens of meiden. Voor hen is het een kick om juist 'Buiten Spel' te blijven. Zolang de pakkans klein is wordt de persoon beloond en blijft de kick. Of dit eindigt met 'je hebt het zelf uitgelokt'.

3DMens? Vandaag maar eens proberen 'veilig over te steken'?

(vrij naar P. Weisfelt,  De Bestemming van het Systeem, hfst 16.3.13)

Geen opmerkingen:

Een reactie posten